Çoğalarak artan serbest radikaller yıpratıyor.
Uzm. Diyetisyen Fatma FİDAN
Çoğalarak artan serbest radikaller yıpratıyor.
Sağlıksız beslenme, Ultraviole ışınlar, radyasyon, İşlenmiş gıdalar, katkı maddeleri, sigara, alkol, egzoz dumanı ve stres gibi çevresel faktörler de vücudumuzda serbest radikal oluşumunu arttırır.
Serbest Radikaller
Vücudumuz doğal işlevini devam ettirmek için enerji üretmek zorundadır. Enerji üretirken vücut zorunlu olarak oksijen kullanır. Kullanılan oksijen moleküllerinin hücre içinde girdiği kimyasal reaksiyonlar ( tepkimeler)serbest oksijen radikallerini meydana getirir. Enerji üretmesi sırasında indirgenme-yükseltgenme reaksiyonları meydana gelir. Bu esnada oksijen moleküllerinden koparılan elektron sonucunda enerji üretmek ile beraber serbest oksijen radikalleri de meydana gelir. Koparılan elektron sonucunda kararsız hale gelen ve çevresinde bulunan moleküllerden elektron almaya çalışan serbest oksijen radikalleri bu mekanizma ile diğer hücrelere ve yapılara zarar verir.
Hücrenin sürekli olarak radikalerin saldırısı altında kalması durumuna ‘Oksidatif Stres’ denir. Çoğalan serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stres sonucu vücudumuzda meydana gelen Hücre hasarı, lipitler, proteinler ve genetik şifrenin bulunduğu DNA gibi temel hücre yapılarına zarar vermekte ve hızlı yaşlanmayla birlikte, obezite, kalp damar ve akciğer hastalıkları, kanser, diyabet, artrit, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve buna bağlı enfeksiyon hastalıkları gibi bir çok sağlık sorununa yol açmaktadır.
Oksidatif strese maruz kalmamak için; zararlı etkenlerden uzak yaşamak ve vücudumuzu serbest radikallerle savaşacak olan antioksidanlarla beslememiz gerekir.
Antioksidanlar, serbest radikallerle reaksiyona girerek hücrelere zarar vermelerini önleyen yapılardır. Bu özelliklerin tümör oluşumu riskini azalttıkları gibi, hücre yıkımını da azalttıkları için, daha sağlıklı ve yaşlılık etkilerinin minimum olduğu bir hayat yaşama şansını yükseltir.
En iyi bilinen antioksidanlar:
Flavonoid ve polyphenol; Birçok meyve ve sebzede yüksek oranda bulunan sarı-beyaz pigmentlerdir. Elma, armut, ayva, muz, lahana, karnabahar, çay, yulaf, üzüm gibi meyvelerde bulunur.
Anthocyanidins
Çilek ve kırmızı üzüm gibi meyvelerde yoğun olarak bulunur.
Karatoneoidler
Avitamini öncüsüdür. Antioksidan etkiye sahiptirler. (Beta karoten, likopen, lutein )
Likopen; Sebze ve meyvelerde dogal olarak bulunan karoten familyasına ait bir pigmenttir. Likopen güçlü bir antioksidandır. Başlıca kaynakları; Domates ve domates türevleri, greyfurt, karpuz, vişne, kiraz, ahududu, nar, pancar gibi kırmızı rengi veren besinlerde bulunur.
Lutein; Karoten familyasına mensuptur ve doğal olarak besinlerde bulunur. En iyi kaynakları; Ispanak, marul, maydanoz, tere, dereotu, pırasa, yeşilbiber, brokoli, Brüksel lahana gibi koyu yeşil sebzelerde bulunur.
Beta-karoten; Yağda çözünebilen bir çeşit karotenoiddir. Aynı zamanda provitamin A olarakta bilinir. Havuç başta olmak üzere turuncu sebzeler ve meyveler beta- karoten açısından zengindir. Patates, bal kabağı, kabak, dolmalık biber, kayısı ve papatyada bulunur.
Koenzim Q; Kanser ve nörolojik hastalıklara pozitif etkisi olan önemli bir antioksidandır. Vücut tarafından üretilen antioksidandır. Balık (uskumru ve sardalye) ve kalp, karaciğer, böbrek, sığır eti ve kümes hayvanları, yer fıstığı, soya yağında bulunur.
Beta-karoten; Yağda çözünebilen bir çeşit karotenoiddir. Aynı zamanda provitamin A olarakta bilinir. Havuç başta olmak üzere turuncu sebzeler ve meyveler beta- karoten açısından zengindir. Patates, bal kabağı, kabak, dolmalık biber, kayısı ve papatyada bulunur.
Askorbik Asit (C vitamini); Turunçgiller(limon, portakal, greyfurt), domates, yeşil yapraklı sebzeler( brokoli, ıspanak vb) de bulunmaktadır.
Alfa tokoferol (E Vitamini); Zeytinyağı, ayçiçeği yağı, ceviz, badem, tereyağı, kırmızı et, süt, ıspanak, lahana, pazı, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler iyi kaynaklarıdır.
Selenyum; E Vitamini ile birleştiğinde antioksidan olarak görev yapar ve hücre yapısına zarar veren serbest radikallere karşı koruma sağlar. En zengin kaynakları; Deniz ürünleri, karaciğer, kırmızı et, tavuk, balık, yumurta ve baklagillerdir.
Omega 3 yağ asitleri; Omega -3 (n-3) yağ asitleri alfa –linolenik asitten türer. Omega-3 yağ asitleri zengin kaynakları; somon balığı, uskumru, alabalık, ceviz, soya ve keten tohumu vb besinlerde bulunur.
#
